Binghay: Unsa ma ning Monkeypox?

Nakadungog nako sa una ining Chickenpox pero karon pa ko kadungog ining Monkeypox nga hinayhinay na sad nikatag sa lainlaing nasod apil diri na ato maong na inganyo ko pagbasa para ako sang masuwat labi na sa mga lugar nga daghang tawo sama sa mga resort ug lugar nga taas ang gidaghanon sa mga tourist, lokal o langyaw.

Matod sa Health Advisory for Siargao Community: Monkeypox Awareness ug sa World Health Organization (WHO) pinaagi sa Wikipedia, kining Monkeypox nagsugod sa West Africa niadtong 2022 unya kusog kining nikatap sa ubang continents lakip sa UK unya karon naabot na gyud diri sa ato. Ilang gipasabot nga angay magmata og mag pro-active sa mga lakang pagprotihir sa atong mga banay ug komunidad.

Gani, matod sa Mpox in the Philippines duna nay 27 ka confirmed cases nga natakdan ini sa tibuok nasod.

Unsa man ning Monkeypox?

Usa kini ka viral infection nga kusog motakod pinaagi sa skin-to-skin contact, labi pa tong close contact sama sa pakighilawas, paghalok o face-to-face nga interaction, paghikap sa mga contaminated na nga sinina, o panapton (habol, toalya, hapin sa kama) o mga gamit.

Ang sintomas ini mosugod og guwa 1-21 ka adlaw human ma-expose unya molungtad og 2- 4 ka semana una maayo.

Ang matakdan ini makasinati og rashes, pagpamurot sa panit nga magtubig kasagaran sa may kamot, nawong, kinatawo , baba og lapa-lapa, maghilanat, maglabad ang ulo, sakitan sa tutonlan, pagpanakit sa kaunuran, likod ug kalawasan, bation og tumang kakapoy unya mawad-an og kusog o enerhiya. Ang uban sab mamurot ang lymp nodes ini sulod sa lawas.

Kon ugaling makasinati ini, palayo gilayon sa uban o pag-isolate sa kaugalingon aron dili makatakod. Paningkamoti pagbisista sa pinakaduol nga health center unya pa test dayon para matambalan unya mapamenos sab ang pagtakod ngadto sa uban.      

Sama sa naandan , ipadayon ang kinaiya sa kanunay nga paghugas sa kamot og sabon ug tubig o ba kaha paggamit og alcohol-based hand sanitizer.