Call to free OFW Mary Jane Veloso widens, rings out loud via art

Mahigit 14 na taon na ang nakararaan nang makulong at masentensiyahan ng parusang kamatayan ang overseas Filipino worker (OFW) na si Mary Jane Veloso sa Indonesia.

Subalit, ilang taon man ang dumaan, hindi tumitigil ang mga kababayan niya sa panawagan para sa kanyang kalayaan.

Sa ulat ng ABS-CBN News nito lamang August 8, 2024, naitampok ang Filipino-Canadians na nagpapaigting ng petisyon para sa pagpapalaya kay Mary Jane sa pamamagitan ng isang artwork.

Ang nasabing artwork ay gawa ni Lani Maestro, isang Filipina artist.

Ang kanyang obra ay pinamagatang, “Her Name.”

Ang “Her Name” ay painting ng pangalan ni Mary Jane.

Kasalukuyang naka-display ang artwork sa Grunt Gallery sa Vancouver, Canada.

Katabi ng painting ay QR code na nagbubukas sa online petition para sa pagpapalaya kay Mary Jane.

Sa pahayag ng isa pang Filipino-Canadian artist na si Christian Vistan—isa sa mga nag-curate ng art exhibit—ang gusto ni Maestro ay mas marami pang tao ang makaalam sa pinagdaraanan ni Mary Jane.

Upang masiguradong malawak ang saklaw ng petisyon, idinisplay rin ang “Her Name” artwork ni Maestro sa apat pang lokasyon: sa St. Mary the Virgin Anglican Church, sa Bahay Migrante, sa opisina ng Filipino-Canadian lawmaker na si Mable Elmore, at sa Pampanga’s Best Cafeteria sa Canada.

Sa “Hang Out, Hang Out Lang” o “HOHOL” exhibit sa Grunt Gallery, makikita rin ang isang gawa ni Maestro na tinatawag na “Still,” na naghihikayat na huwag kalimutan ang domestic workers na tulad ni Mary Jane.

Bilang karagdagan sa mga gawa ni Lani, ang artworks ni Christian at ng pitong iba pang contemporary Filipino artists ay naka-display rin sa “HOHOL” exhibit.

Ang HOHOL project ay pinondohan ng Canada Council for the Arts at ng City of Vancouver.

ARTWORK FOR A PURPOSE

Sa pamamagitan ng e-mail, nakapalitan ng mensahe ng PEP.ph (Philippine Entertainment Portal) ang kapatid ni Lani Maestro, na si Erie Maestro, na magkaagapay sa panawagan na mapalaya si Mary Jane.

Si Erie, isang librarian at archivist, ay head ng Kensington Branch ng Vancouver Public Library.

Ilan lamang sa mga naging papel ni Erie ay ang pagiging founding member ng Migrante British Columbia (BC) noong 2008.

Founding member din siya ng Canada-Philippines Solidarity for Human Rights in the Philippines.

Sa mensahe, ibinahagi ni Erie na napag-usapan nilang magkapatid ang nakalulungkot na dinanas ni Mary Jane Veloso na biktima ng labor trafficking.

Ayon kay Erie, “Ipinapagpatuloy namin ang kampanya na sinimulan ng Migrante International, ng iba’t ibang organisasyong migrante, kababaihan, at mga kababayan at kaibigan sa loob at labas ng Pilipinas para mabigyan ng hustisya si Mary Jane at para makalaya na si Mary Jane.”

Binanggit din niyang nabigyan ng last-minute temporary reprieve si Mary Jane sa Indonesia noong April 29, 2015.

Hindi siya naisama sa walong bilanggong hinatulan ng kamatayan sa pamamagitan ng firing squad.

Pagpapatuloy ni Erie, “Ibinalik si Mary Jane sa death row na kung saan siya nakakulong hanggang ngayon.

“Mahalaga rin malaman na ang traffickers ni Mary Jane ay inaresto sa Pilipinas, humarap sa korte, at nahatulan ng habambuhay na pagkabilanggo.”

Katuwiran pa Erie, “Bakit ang biktima ng labour trafficking ay patuloy na nakakulong sa death row ngayong nakabilanggo na sa Pilipinas ang mga salarin at mga taong gumawa ng masama sa kaniya?”

Lubos na ikinagagalak ni Erie ang magandang feedback sa obra ng kapatid na si Lani para ipanawagan ang paglaya ni Mary Jane.

Dito nadiskubre nina Erie na inakala pala ng marami nilang kababayan ay nakalaya na si Mary Jane.

Sabi niya, “Gulat sila na malaman na siya ay nasa death row pa rin at mabilis naman silang pumirma sa petisyon.

“Maraming mga dating caregivers sa Canada ang mabilis ring pumirma at nagpaabot kung ano ang kanilang maitutulong pa sa kampanya para kay Mary Jane.”

Dahil sa magandang feedback sa “Her Name” artwork ng kapatid, hangad ni Erie na marami pang Pilipino ang makaalam sa sinapit ni Mary Jane.

“Nakakatulong ang sining ni Lani Maestro sa pag-aangat muli ng kaso ni Mary Jane, at nagpapatunay sa isang porma ng sining na lumalahok sa kalagayan ng karaniwang tao, tulad ng mga migranteng Pilipino,” sabi ni Erie.

Erie Mestro at ang obra ng kapatid na si Lani, ang “Her Name,” sa St. Mary The Virgin Church sa Canada.

Photo/s: Erie Maestro

Hangad ni Erie na mas maraming Pilipino ang magkaroon ng kamalayan sa sitwasyon ni Mary Jean at magkaisang ipanawagan ang kanyang kalayaan.

“Kailangan ng mas maraming boses, mas malawak na atensyon, mas masiglang suporta sa loob at labas ng Pilipinas,” ani Erie.

“Ang layunin ng kampanya ay makita siyang malaya sa bilangguan at makauwi sa Pilipinas para makapiling ang kanilang magulang na may edad na rin at ang kaniyang mga anak.

“Kailangan ng maraming boses, ng maraming titindig na makalaya na, ngayon din, si Mary Jane.

“Kailangan din malaman ni Mary Jane, ng kanilang pamilya na hindi sila nag-iisa.

“Kung totoong naniniwala tayo na ang karapatang pantao ay para sa lahat, dapat kasama tayo sa kampanya na palayain si Mary Jane,” mensahe ni Erie.

THE CASE OF MARY JANE VELOSO

Isa lamang si Mary Jane sa libo-libong Pilipinong minsang nangarap na magkaroon ng magandang buhay sa pamamagitan ng pag-abroad.

Sa isang timeline ng Inquirer, lumalabas na nag-umpisa ang lahat ng paghihirap ni Mary Jane sa pagpayag sa alok na trabaho ng kaibigang si Maria Kristina Sergio.

Si Maria Kristina pala ang magpapahamak kay Mary Jane.

Noong April 2010, si Mary Jane ay ni-recruit ni Maria Kristina para magtrabaho bilang isang domestic helper sa Malaysia.

Pagdating sa Kuala Lumpur, sinabi ni Maria Kristina kay Mary Jane na hindi na available ang trabaho, subalit may na-arrange siya para rito na kasintulad na trabaho sa Indonesia.

Noong April 25, 2010, dumating si Mary Jane sa Adisucipto International Airport ng Yogyakarta, isang siyudad sa isla ng Java sa Indonesia.

Ngunit, habang sinusuri ng airport officials ang bagahe ni Mary Jane, natuklasan nila rito ang 2.6 na kilo (5.7 lbs) ng heroin na binalot sa aluminum foil at itim na plastic.

Matapos ng pag-aresto kay Mary Jane ay hindi siya nabigyan ng legal advice o interpreter habang ini-interrogate siya ng pulisya gamit ang Bahasa Indonesian, isang wikang hindi niya naiintindihan.

Noong October 4, 2010, nagsimula ang paglilitis kay Mary Jane sa Sleman District Court sa Yogyakarta.

Sa buong paglilitis, pinanindigan niyang siya ay walang sala at nalinlang lamang ng kanyang recruiter na si Maria Kristina.

Noong October 11, 2010, nahatulang “guilty” si Mary Jane, at sa kabila ng rekomendasyon ng public prosecutor na si Sri Anggraeni na habambuhay na pagkakulong bilang parusa, si Mary Jane ay hinatulan ng kamatayan ng nag-uusig na hukom.

Gayunpaman, dahil sa moratorium on capital punishment—o ang pansamantalang pagpapatigil ng pagpapatupad ng parusang kamatayan—na ipinatupad ni Pangulong Susilo Bambang Yudhoyono ng Indonesia, ang execution ni Mary Jane ay naipagpaliban.

Matapos ang halalan noong 2014, na nagluklok kay Joko Widodo bilang Pangulo ng Indonesia, muling ipinatupad ang parusang kamatayan bilang judicial punishment.

Kaya, noong March 24, 2015, tinanggihan ng Supreme Court ng Indonesia ang huling apela ni Mary Jane at ipinag-utos ang pagpapatuloy ng kanyang execution.

Nakatakdang bitayin si Mary Jane noong April 29, 2015 sa Nusa Kambangan kasama ang Bali Nine duo mula sa Australia, sina Andrew Chan at Myuran Sukumaran, ang Brazilian na si Rodrigo Gularte, isang Indonesian, at apat na Nigerians sa ganap na 1:00 AM.

Subalit, muling ipinagpaliban ang pagbitay kay Mary Jane dahil sa pagsuko ng kanyang recruiter na si Maria Kristina noong umaga ng April 28, 2015 sa Nueva Ecija Police Station.

Ang pangyayaring ito ang nag-udyok kay Pangulong Aquino na mag-appeal for clemency (pag-alis o pagbabawas ng sentensya ng isang nahatulan na tao) dahil si Mary Jane ay maaaring maging isang state witness sa kasong human trafficking.

Ang sinasabing trafficker ni Mary Jane na si Maria Kristina, kasama ang live-in nito na si Julius Lacanilao ay nakasuhan ng human trafficking, ilegal na recruitment, at estafa.

Patuloy ang pakikipaglaban ni Mary Jane at ng marami pang Pilipino para sa kanyang kalayaan.

Hanggang sa noong Mayo 2023, sa ASEAN Summit sa Labuan Bajo, tinalakay ni Pangulong Ferdinand Marcos Jr. ang kaso ni Mary Jane kay Indonesian President Joko Widodo.

Hiniling ng Pangulo na repasuhin ng gobyerno ng Indonesia ang mga pangyayari sa pagkaka-aresto at paghahatol kay Mary Jane.

Bukod sa clemency, iminungkahi rin ni Pangulong Marcos Jr. ang extradition ni Veloso upang tapusin ang natitirang bahagi ng kanyang sentensya sa Pilipinas bilang alternative option.

Noong Enero 2024, sa isang opisyal na tatlong araw na pagbisita sa Maynila, tiniyak ni Pangulong Joko Widodo ng Indonesia kay Pangulong Marcos Jr. na muling susuriin ng gobyerno ng Indonesia ang paghatol kay Veloso para sa trafficking ng heroin.

Samantala, umaasa si Pangulong Marcos Jr. na sa huli ay maibibigay ang clemency kay Mary Jane.

MARY JANE’S PLIGHT is THE FILIPINO’s FIGHT

Sa patuloy na pakikipaglaban ni Mary Jane para sa kanyang kalayaan, nasa likod niya ang dumaraming mga kababayang Pilipino.

Sa katunayan, noong 2015, bumisita si Manny Pacquiao kay Mary Jane at nagdasal kasama ito sa death row ng Wirogunan prison sa Yogyakarta.

Bumisita rin si Pacquiao sa Indonesian Parliament sa Jakarta upang talakayin ang kaso ni Mary Jane, at para pasalamatan ang Indonesian government para sa pagpapaliban ng pagbitay sa OFW worker habang ang mga legal na proseso ay nagpapatuloy sa Pilipinas.

Gayundin, sanhi ng paulit-ulit na pagkabigo sa kanyang mga apela para sa clemency, nakuha rin ni Mary Jane ang suporta ng ilang Indonesians at ng ilang mga tao sa iba’t ibang sulok ng mundo.

Kasama sa mga kilalang Indonesians na sumuporta kay Mary Jane ay ang chef na si Rahung Nasution, ang French-Indonesian singer na si Anggun, at si Arsobispo Ignatius Suharyo Hardjoatmodjo.

Sa ibang parte ng daigdig, nagsalita na sa publiko sina United Nations Secretary General Ban Ki-moon, Nobel Peace Prize winner at Pangulo ng East Timor José Ramos-Horta, British tycoon Richard Branson, English musician Tony Iommi, at American author Eve Ensler.

Lahat sila ay hiningi ang pagpapalaya kay Mary Jane.

Sa pagpapalaya kay Mary Jane, ang Change.org noong 2015 ang pinakamabilis na nagpalago ng petisyon mula sa Pilipinas at nakakuha ng higit sa 250,000 na pirma mula sa mahigit 125 bansa.

Ngayon, walang tigil pa rin ang suportang ipinakikita ng mga Pilipino para sa laban ni Mary Jane para sa kanyang kalayaan.

Ito ay hindi lamang manipestasyon ng pagkakaisa, kung hindi isa na ring matibay na paalala para kay Mary Jane na ang kanyang pakikibaka ay hindi niya kailanman hinarap nang mag-isa.